Nieuwe mogelijkheden voor aanpak woonoverlast

Twee wetswijzigingen bieden gemeentes nieuwe mogelijkheden om woonoverlast te voorkomen en aan te pakken.

Wijziging in de ‘Rotterdamwet’

De Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek is beter bekend als de ‘Rotterdamwet’ en heeft vooral een preventieve functie. Per 1 januari 2017 is de wet aangepast. Dankzij een nieuw artikel 10 is het mogelijk om bepaalde woningzoekenden van zestien jaar en ouder te weren, mits aannemelijk is dat het toelaten van deze woningzoekenden zal leiden tot meer overlast en crimineel gedrag. De gemeente moet daarbij een keuze maken uit twee mogelijkheden:

a. Het weigeren van een huisvestingsvergunning omdat de woningzoekende niet beschikt over een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG).
b. Het weigeren van een huisvestingsvergunning omdat de woningzoekende geen positieve ‘woonverklaring’ kan overleggen.

Bij keuze (a) geldt er een zwart-wit-situatie: er kan geen huisvestingsvergunning worden verleend zonder VOG. Kiest de gemeente voor een onderzoek op basis van politiegegevens en een daaruit voortvloeiende woonverklaring van de burgemeester, dan is er een tussenweg mogelijk: wél een huisvestingsvergunning, maar met bijzondere voorschriften.

Ook ‘nieuwkomers’ screenen

Wie een woning ‘in gebruik neemt’ heeft een huisvestingsvergunning nodig. Dat bepaalt de Huisvestingswet. Met ‘in gebruik nemen’ werd altijd bedoeld: het aangaan of voortzetten van een huurovereenkomst (bijvoorbeeld de medehuurder die de huur overneemt). Als zich een gezinslid (opnieuw) bij het huishouden voegt, bijvoorbeeld een kind, dan was daarvoor geen huisvestingsvergunning nodig. Maar dat is nu veranderd: de nieuwe Rotterdamwet maakt het mogelijk dat in de verordening wordt bepaald dat ook een ‘nieuwkomer’ in het gezin moet beschikken over een huisvestingsvergunning. Zo ontstaat de mogelijkheid om ook deze persoon te screenen op grond van een VOG of een woonverklaring.

Geen intrekking van huisvestingsvergunning

Als iemand met een huisvestingsvergunning zich niet aan de voorschriften houdt, kan dat geen reden zijn om de vergunning in te trekken. Wel kan dan een last onder bestuursdwang worden opgelegd, of een bestuurlijke boete, om te zorgen dat deze persoon zich alsnog aan de voorschriften houdt. De gemeente kan in het kader van de last onder bestuursdwang kiezen voor een last onder dwangsom of voor feitelijke bestuursdwang. In dat laatste geval maakt de gemeente zelf een einde aan de overtreding.

Handreiking voor gemeenten

Tijdens de behandeling van de gewijzigde Rotterdamwet heeft de minister aan de Tweede Kamer toegezegd dat er een handreiking zal worden opgesteld om de implementatie van de wet zo goed mogelijk te begeleiden. Deze handreiking is inmiddels verschenen en kunt u hier vinden.

Overlast aanpakken: Wet aanpak woonoverlast

Naar verwachting treedt per 1 juli 2017 de Wet aanpak woonoverlast in werking. Die geeft gemeenteraden de mogelijkheid om in de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) een zorgplicht op te nemen voor:

a. bewoners/gebruikers van woningen en erven, en
b. degenen die een woning tijdelijk (onder)verhuren aan derden van buiten de gemeente (via Airbnb of andere online verhuurplatforms).

Repressieve maatregelen

Deze wet biedt nieuwe bestuursrechtelijke middelen om op te treden tegen woonoverlast. Na een aanpassing in de APV kan de burgemeester een last onder dwangsom opleggen aan bewoners die omwonenden ernstig en herhaaldelijk hinderen. Met andere woorden, de burgemeester kan een bestuursrechtelijke ‘gedragsaanwijzing’ geven als reactie op overlast. Daartoe wordt een artikel 151d in de Gemeentewet ingevoegd.

Het moet dus gaan om ‘terugkerende’ hinder, maar het is niet vereist dat deze hinder voortdurend aanwezig is. Daarnaast is er nog een tweede geval waarbij de burgemeester kan ingrijpen: als een woning of erf tegen betaling in gebruik wordt gegeven aan een persoon die niet als ingezetene is ingeschreven in het bevolkingsregister van de gemeente en als vanuit die woning of dat erf ernstige en herhaaldelijke hinder wordt veroorzaakt. Deze bepaling is vooral gericht op ‘Airbnb-praktijken’. De burgemeester kan dan een last opleggen aan degene die ‘in gebruik geeft’, maar niet aan de gebruiker zelf.

Tijdelijk huisverbod

Ook kan de burgemeester een tijdelijk huisverbod opleggen van tien dagen, te verlengen tot maximaal vier weken. Dat gebeurt dan via een last onder bestuursdwang. Zo’n huisverbod is bedoeld om een soort ‘adempauze’ in te lassen en te zoeken naar definitieve oplossingen.

Conclusie

Gemeenten hebben dus nieuwe mogelijkheden om bestuursrechtelijk op te treden tegen (dreigende) woonoverlast en criminaliteit. Heeft u daar vragen over? Neem dan contact met ons op. Wij hebben ruime ervaring met alle juridische middelen om woonoverlast te bestrijden.