Het gebiedsverbod: niet alleen nuttig tegen hooligans

De ‘Voetbalwet’ werd in 2010 vooral geïntroduceerd om burgemeesters een wapen in handen te geven tegen overlastgevende voetbalhooligans. Het gebiedsverbod -dat onderdeel uitmaakt van deze wet- is echter in meer situaties een nuttige maatregel.

Stel, de burgemeester van een grote stad heeft in een bepaalde wijk te kampen met een groep hangjongeren die veel overlast veroorzaakt. Het gaat om een harde kern van drie jongens en enkele meelopers. Ze vernielen bushokjes en privé-eigendommen van bewoners, zoeken ruzie met voorbijgangers en er zijn vermoedens van verkoop van drugs op kleine schaal. De politie heeft een flink aantal meldingen geregistreerd die allemaal in de richting wijzen van deze groep.

Voetbalwet biedt oplossing

In de hierboven beschreven situatie is duidelijk sprake van verstoring van de openbare orde en een gegronde vrees voor herhaling. De ernst van het gedrag geeft de burgemeester van deze stad de mogelijkheid om een gebiedsverbod op te leggen aan de leden van deze groep jongeren. Hij heeft die mogelijkheid dankzij de de Wet Maatregelen Bestrijding Voetbalvandalisme en Ernstige Overlast – ook wel de ‘Voetbalwet’ genoemd. Deze wet is sinds september 2010 van kracht en was toen vooral bedoeld om burgemeesters te kunnen laten optreden tegen ordeverstoringen van hooligans rond voetbalwedstrijden.

De burgemeester in bovenstaand voorbeeld kan de wet echter ook gebruiken om een gebiedsverbod op te leggen aan de groep overlastgevende hangjongeren. Hij kan dit doen voor een aantal straten in de wijk, onder de bepaling dat in geval van overtreding van het verbod een dwangsom wordt verbeurd. Het is voor hem een adequaat middel om de overlast snel te beëindigen.

Wanneer kan een gebiedsverbod worden ingezet?

Het gebiedsverbod kan worden ingezet als is voldaan aan de volgende voorwaarden:

• De openbare orde moet verstoord zijn.
• De verstoring moet meer dan 1 keer hebben plaatsgevonden.
• Degene aan wie het verbod wordt opgelegd moet bij een groepsgewijze verstoring een leidende rol hebben gespeeld.
• Er moet ernstige vrees bestaan voor herhaling.

Waar moet de burgemeester op letten bij het inzetten van een gebiedsverbod?

• Het gebiedsverbod kan worden ingezet voor een periode van maximaal drie maanden. Daarna kan het nog maximaal drie maal worden verlengd met drie maanden.
• Het gebiedsverbod moet voldoen aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit. Dit betekent dat de burgemeester zich altijd de vraag moet stellen: is een gebiedsverbod noodzakelijk? Is er geen andere (lichtere) manier om hetzelfde resultaat te bereiken?
• Indien door het gebiedsverbod inbreuk wordt gemaakt op het gezinsleven, bijvoorbeeld doordat iemand zijn familie niet meer kan bezoeken, weegt dat relatief zwaar in de hiervoor genoemde afweging. Dit betekent echter niet dat een gebiedsverbod daardoor niet mogelijk is. Het gezinsleven kan immers ook op een andere plek worden uitgeoefend. Bovendien is het gebiedsverbod slechts voor bepaalde tijd in te stellen. De inbreuk op het gezinsleven is dus beperkt in duur.
• Er moet een voldoende dossier zijn opgebouwd om toepassing van het gebiedsverbod te kunnen rechtvaardigen. Er moet immers worden aangetoond dat sprake is van herhaalde verstoring van de openbare orde. Bovendien moet ook ernstige vrees bestaan voor verdere verstoring. Voldoende is dat aannemelijk wordt gemaakt dat hiervan sprake is, zo oordeelde onlangs de Raad van State. Er hoeft dus geen sprake te zijn van feiten waarvoor degene tegen wie het gebiedsverbod zich richt, door de strafrechter is veroordeeld.

Conclusie

Het gebiedsverbod is een praktisch instrument dat door de burgemeester kan worden ingezet om in te grijpen bij overlastgevend gedrag. Er moet wel sprake zijn van voldoende dossieropbouw en bij het opleggen van het verbod moet altijd een afweging worden gemaakt tussen de wederzijdse belangen. Als sprake is van ernstige overlast zal die afweging echter al snel in het nadeel van de overlastveroorzaker uitvallen. Kortom: het gebiedsverbod is een effectieve maatregel om overlast te bestrijden!