Landjepik door kampkrakers: hoe zit dat juridisch?

Voorpaginanieuws bij de Telegraaf: illegale woonwagenkampen schieten als paddenstoelen uit de grond. Stukken grond worden opgeëist door kampers, die zeggen recht te hebben op de locatie.

Advies College ter bescherming van de rechten van de mens

De achtergrond van dit soort acties ligt in het feit dat minister Ollongren onlangs gemeenten opriep om rekening te houden met wensen van woonwagenbewoners en een eind te maken aan het uitsterfbeleid. Het College ter bescherming van de rechten van de mens (voorheen de commissie voor gelijke behandeling) heeft eerder al geadviseerd aan de Minister voor het formuleren van een nieuw beleidskader met betrekking tot gemeentelijk woonwagen- en standplaatsbeleid, omdat is gebleken dat het voorheen gevoerde uitsterfbeleid in strijd is met het recht van woonwagenbewoners om te leven volgens hun culturele identiteit.

Beleidskader gemeentelijk woonwagen- en standplaatsbeleid

De Minister heeft naar aanleiding daarvan in juli 2018 een nieuw “beleidskader gemeentelijk woonwagen- en standplaatsenbeleid” ontwikkeld, als handreiking voor gemeenten. Doel is het herijken van het standplaatsenbeleid voor woonwagens in diverse Nederlandse gemeenten. De trend van de afgelopen decennia, een daling van het aantal standplaatsen, moet daarmee worden gekeerd.

Naar nu blijkt, nemen woonwagenbewoners alvast een voorschot op het ontwikkelen van nieuwe woonwagenstandplaatsen en –locaties, door deze te kraken. Wat houdt dit nu juridisch in, kan daartegen worden opgetreden en zo ja, hoe?

Landjepik is geen kraken

Kraken is een strafrechtelijke term. Daarmee wordt bedoeld, het zonder recht binnendringen of verblijven in een woning of gebouw, waarvan het gebruik door de rechthebbende is beëindigd. Op kraken staat een maximum gevangenisstraf van een jaar. Dit maximum kan nog worden verhoogd als er sprake is van twee of meer verenigde personen die het misdrijf samen plegen.

Justitie kan tegen kraken optreden door krakers te vervolgen, en door een gekraakte woning of gebouw strafrechtelijk te ontruimen. Het wetboek van strafvordering biedt daarvoor een speciale bepaling, art. 551a Sv. Over de strafrechtelijke ontruiming schreven wij eerder een blog.

Ontruiming via civiele rechter

Omdat bij “landjepik” er geen sprake is van een woning of gebouw, kan er in beginsel niet strafrechtelijk worden opgetreden.

Dit betekent echter niet dat een eigenaar bij landjepik met lege handen staat.

Civiele procedure: kort geding

Als er sprake is van een voldoende spoedeisend belang, bijvoorbeeld omdat de woonwagenbewoners voor overlast zorgen, of omdat er sprake is van een gevaarlijke situatie, is het mogelijk om in een kort geding procedure de ontruiming van een illegale woonwagenstandplaats te vorderen. Deze methode werkt doorgaans prima en snel. Het wetboek van burgerlijke rechtsvordering biedt een aparte grondslag voor een civiele procedure tegen (vaak anonieme) krakers. Alhoewel dit artikel geschreven is voor krakers van een woning of gebouw, is al in diverse procedures geoordeeld dat dit ook mogelijk is als er sprake is van onrechtmatig in bezit nemen van grond.

Geen spoedeisend belang: bodemprocedure

Daarnaast is het mogelijk om, als een voldoende spoedeisend belang ontbreekt, een bodemprocedure tot ontruiming van een illegale standplaats te voeren.

Alhoewel de doorlooptijd van een bodemprocedure wel wat langer is dan die van een kort geding, kan toch nog relatief snel (gemiddeld binnen zes maanden) een ontruimingsvonnis worden verkregen.

Het voordeel van deze methode is dat de vordering niet kan stranden op het ontbreken van een spoedeisend belang. Voldoende is dat er enig belang bestaat bij de ontruiming, en dat wordt al snel aangenomen.

Conclusie

Landjepik is onrechtmatig, maar niet strafbaar. De eigenaar kan hier in een civiele procedure een einde aan maken.

Heeft u vragen over landjepik of kraken? Wij hebben ruime ervaring met het kiezen en voeren van de juiste procedure. Neem vrijblijvend contact met ons op.